Profaan werk buiten Rotterdam

Veel profaan werk, dat voornamelijk in opdracht is vervaardigd, vinden we verspreid over Nederland en ook daarbuiten.

Als een geschenk van de aannemer Van Waning aan de gemeente Utrecht vervaardigt Héman in 1972 een Vogel met Slang in natuursteen. Het ambachtelijk zeer kundig vervaardigd werk, dat op het eerste gezicht wel een uitvergroting van zijn griffioen voor de Groote Schouwburg in Rotterdam lijkt, wordt geplaatst in het Tolsteegplantsoen. Een grote vogel houdt een slang in de bek, terwijl de slang op zijn beurt de vogel in de flank bijt. Het rechthoekige massieve beeld staat op en lage sokkel.

Heel verschillend is de Satyr, een gevelsteen van gepolychromeerde geglazuurde keramiek voor de Bolsdistilleerderij in Nieuw-Vennep. Het reliëf toont een van de lachende volgelingen van de wijngod Bacchus, omringd door druiventrossen en wijnranken.

Verder van Rotterdam verwijderd bevinden zich in Sittard en omgeving een drietal grote reliëfs uit het tweede gedeelte van de jaren tachtig. Héman dankt die opdrachten aan zijn zwager Koen Hanselman, een vooraanstaand ‘onderwijsman’ in Nederland en onder andere directeur van de kweekschool in Sittard. Hij vertelt hier weer volop verhalen: de meerdelige reliëfs op schoolwanden zijn ware ‘stripverhalen’ met steeds een ander omkaderd anekdotisch tafereel, vol details. In de Ontwikkeling van het onderwijs zien we bijvoorbeeld in het middendeel vier taferelen: een middeleeuwse kloosterschool, een meester met de plak, een klas uit de tijd van Ot en Sien en ‘Jan bleef voor een winkel staan’. Links drie kleinere taferelen onder elkaar die verwijzen naar letters uit het alfabet: A is een aapje..., B is een bakker … en Z is een zebra. Rechts drie even grote vakken met van boven naar beneden: het 'Haneboek' (zie noot onder aan deze pagina), het ezelsbord en het alfabet op een paneel. Het werk toont verwantschap met dat in Rotterdam (Onderwijsgeschiedenis).

Op gelijke wijze maakt hij Kinderspelen in acht taferelen waarvan de twee grote middendelen 60x40 cm meten. We zien onder andere een meisje op een schommel die in de wolken een goede vogel ontmoet. In een ander deel maakt een jongen, die een vlieger op laat, een praatje met het haantje van de toren. Het zesdelige reliëf Sprookjes van Grimm kent een zelfde opzet.

Voor het graf in Sittard-Vrangendael van zijn vroeg overleden halfzus Marianne, de vrouw van Hanselman, vervaardigt Héman in 1972 een keramiek geglazuurd reliëf als Grafmonument. Een pauw met gouden en zilveren veren drinkt uit een bron. De vogel gold in het vroege christendom als symbool van de Verlosser en de wederopstanding, van de onsterfelijkheid van de ziel, die ook als vogel werd afgebeeld. Het vernieuwen van de veren in de lente wees op opstanding.

Héman bij het beeldje'Fransientje'. Foto: Hémandocumentatie.

In Breda bevindt zich een betonnen Meisje met gieter uit 1966 waarmeede relatie tussen kinderen en de natuur in beeld wordt gebracht. Het meisje symboliseert hier de bereidheid van kinderen tot luisteren, die groter is dan bij volwassenen. Bij de opening van de Franciscuskerk in 1966, waar Héman enkele religieuze werken voor maakt (p. 66 en 126), krijgt het beeldje een plekje tussen het hoge groen bij de kerk. ‘Fransientje’, zoals de medewerkers haar noemden, was eigenlijk bedoeld voor een bloemenperk. Om het kunstwerk beter zichtbaar te laten zijn werd het op een twee meter hoge sokkel geplaatst.

Een Fluitspeler uit 1957 voor de r.k. kleuterschool in Assen is alleen nog op oude ansichtkaarten te zien. Het beeldje is spoorloos.

Ook van een Beeldengroep voor de KVT-fabriek in Moordrecht waarvan het bestaan in de familie bekend is, bestaat geen duidelijk beeld meer. Het geheel is waarschijnlijk verdwenen bij de sloop van het pand. Wellicht gaat het om de ornamentiek waarvan alleen een foto is aangetroffen in de documentatie.

 

 

Verantwoording

Profaan werk buiten Rotterdam is gebaseerd op de paragraaf met die naam in Gérard Héman, de verhalenverteller. Daarbij is o.a. gebruik gemaakt van:

https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Bestand:Breda_kunstwerk_meisje_met_gieter.jpg   (2024)

 https://www.drentsarchief.nl/onderzoeken/beeldbank/zoeken/?mode=gallery&view=horizontal&q=fluitspeler%20assen&page=1  (2024)

Noot: Over Haneboek: Vanaf de zestiende eeuw kwam in het leesonderwijs het Haneboek op. Het was vernoemd naar de haan die vaak voorin stond afgebeeld. Het Haneboek bevatte naast het alfabet teksten als het Onze Vader, de Tien Geboden, gebeden of gedichten.