Inhoud
'The Passion'
Sinds enige jaren trekt, geregisseerd en geregistreerd door de publieke omroep, in de Goede Week een groep acteurs en zangers gevolgd door 'publiek' door de straten van een steeds andere Nederlandse stad: 'The Passion'. Ze beelden het lijdensverhaal op eigentijdse wijze uit. Het is het verhaal van 'de kruisweg', de veertien afbeeldingen, de staties, waarlangs gelovigen tijdens een godsdienstige oefening trekken, biddend en zingend. De oefening zelf wordt ook kruisweg genoemd. Het is eigenlijk een stripverhaal in 14 afbeeldingen met het lijdensverhaal vanaf de ter doodveroordeling tot de kruisdood en de graflegging. Een kruisweg is een vast onderdeel in rooms-katholieke kerken. De staties worden aan de binnenmuren van de kerk bevestigd, ze komen zowel tweedimensionaal als driedimensionaal voor. In 1751 werden de onderwerpen van 14 staties vastgelegd. Hoewel in 2004 enkele apocriefe taferelen geschrapt zijn en vervangen door andere, lijken de oorspronkelijke 14 anno 2014 op diverse locaties weer in ere hersteld. De in 1992 overleden Héman kende uiteraard alleen de versie van 1751.
De 14 staties van de kruisweg
- Jezus wordt door Pontius Pilatus ter dood veroordeeld ;
- Jezus neemt het kruis op zijn schouders;
- Jezus valt voor de eerste maal onder het kruis;
- Jezus ontmoet zijn bedroefde moeder;
- Simon van Cyrene helpt Jezus het kruis dragen;
- Veronica droogt het gelaat van Jezus;
- Jezus valt voor de tweede maal onder het kruis;
- Jezus troost de wenende vrouwen van Jeruzalem;
- Jezus valt voor de derde maal onder het kruis;
- Jezus wordt van zijn kleren beroofd;
- Jezus wordt aan het kruis genageld;
- Jezus sterft aan het kruis;
- Het lichaam van Jezus rust in de armen van zijn moeder;
- Jezus wordt in het graf gelegd.
Opschudding rond De Haas’ expressionistische uitvoering van de kruisweg de kerk van Wahlwiller
Wat betreft de inhoud van de taferelen waren makers van kruiswegen natuurlijk niet vrij, de onderwerpen stonden immers vast. Maar de uitvoering was niet altijd zonder problemen, zoals bij een kruisweg van Albert Servaes in de jaren twintig en, nog geruchtmakender, die van Aad de Haas twintig jaar later, gebleken was. De Haas’ opmerkelijke uitvoering van de kruisweg in het kerkje van Wahlwiller veroorzaakte grote opschudding in de katholieke kunstwereld van het eind van de jaren vijftig. Er ontstond een onverkwikkelijke strijd over het expressionistisch schilderwerk met als apotheose de verbanning en verwijdering van de kruiswegstaties uit de kerk van Wahlwiller. Eind jaren 80 is de verbannen kruisweg weer teruggekeerd en ze wordt thans beschouwd als een van de hoogtepunten van de Nederlandse schilderkunst in de twintigste eeuw. Zoon Raph de Haas in 2017: Het aardige in die affaire rond mijn vader was ook dat zijn werk eerst door de Duitsers verboden werd en later door het Vaticaan. Fascistische schrijvers die hier nog een schrijfverbod hadden, kregen wel in de katholieke pers de gelegenheid te schrijven, o.a. tegen Aad de Haas en vonden gehoor in Rome. Zegt iets over die kerk toen. "levende mensen en levende kunst worden, door wie geloven in een goed lopend systeem, altijd gezien als een gevaar." zei mijn vader daarover.
Verantwoording
De tekst van De Kruisweg komt uit Gérard Héman, de verhalenverteller. Daarbij is o.a. gebruik gemaakt van
M. Huisman, ‘Aad de Haas en de kritieken’ in Aad de Haas, de collectie Stadsgalerij Heerlen (z.j.) door A.van der Laan; Pouls, Ware schoonheid of louter praal (2002);
http://www.rkk.nl/abc/detail_objectID565286.html (2014) ; www.kerk-wahlwiller.nl/Historie (2017).